Δρ. Παναγόπουλος Αλέξιος: ΔΙΑΦΘΟΡΑ, ΗΘΟΣ KAI ΚΡΑΤΟΣ

 

Ακαδημαϊκός & Καθηγ. Δρ. Παναγόπουλος Αλέξιος

(https://orcid.org/0009-0008-9304-4040)

Βάσει της “Γενικής Γραμματείας για την Καταπολέμηση κατά της Διαφθοράς” (ΓΕΓΚΑΔ) της Ελληνικής Δημοκρατίας, ως διαφθορά ορίζεται η «κατάχρηση (δημόσιας) εξουσίας για προσπορισμό ιδιωτικού οφέλους». Το φαινόμενο της διαφθοράς, αναμφισβήτητα, υπονομεύει την ηθική, τους δημοκρατικούς θεσμούς, την οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή των χωρών. Οι μεγαλύτερες επιπτώσεις της διαφθοράς εμφανίζονται στην άσκηση των κρατικών λειτουργιών και, ιδιαίτερα, στο φάσμα της Δημόσιας Διοίκησης. Για ιδιωτικό όφελος, παραβιάζονται θεμελιώδεις συνταγματικές αρχές όπως αυτές της ηθικής του δικαίου, της αξιοκρατίας, της ισότητας, της αμεροληψίας, της ουδετερότητας, της διαφάνειας, της ορθής διοίκησης Αυτή η κατάσταση πλήττει σοβαρά την αρχή της νομιμότητας διαταράσσοντας την σχέση εμπιστοσύνης πολιτών – κράτους. Επιπλέον, προκαλεί σύγχυση όσον αφορά στη τήρηση των κανόνων που συνθέτουν τη δομή και συγκρότηση της έννοιας του κράτους δικαίου και την πηγάζουσα εξ αυτής νομιμότητας και της διοικητικής δράσης εν γένει.

Η διαφθορά όπως και η κακοδιοίκηση, κλονίζουν ηθικά και δομικά τους κρατικούς θεσμούς και διαβρώνει στην υπόληψη των πολιτών την αξιοπιστία του κράτους αναφορικά με την αποτελεσματικότητα αυτού ενώ, ταυτόχρονα, ενισχύουν την επικρατούσα στην πλειονότητα των πολιτών άποψη, ότι προκειμένου να επιλυθούν τα προβλήματα, πρέπει να καταφύγουν σε πλάγιες μεθόδους, όπως είναι η δωροδοκία ή παρέμβαση πολιτικών. Η καταπολέμηση της κακοδιοίκησης και της διαφθοράς συνδέεται άρρηκτα με τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες της Δημοκρατίας καθώς η καθιέρωση της διαφάνειας προάγει το κράτος δικαίου και τον υγιή τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των θεσμών.

Η διαφθορά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κατάχρηση δημόσιων πόρων ή εξουσία, για ιδιωτικό όφελος. Σύμφωνα με τον οργανισμό «Διεθνής Διαφάνεια» ως διαφθορά ορίζεται ως η κατάχρηση της εμπιστευμένης εξουσίας για προσπορισμό ιδιωτικού οφέλους. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά της Διαφθοράς (UNCAC) δεν ορίζει έναν ενιαίο ορισμό. Οι μορφές της διαφθοράς μπορεί να είναι:  

·       Δωροδοκία - Η πράξη της χωρίς ηθική και νομική βάση παρακίνησης ενός προσώπου από κάποιο έτερο να ενεργήσει προς όφελος του δευτέρου μέσω πληρωμής ή άλλου κινήτρου. Τα κίνητρα μπορούν να λάβουν τη μορφή δώρων, δανείων, αμοιβών, ανταμοιβών ή και άλλων πλεονεκτημάτων. Η άσκηση δωροδοκίας  μπορεί να οδηγήσει σε συμπαιγνία.

·       Υπεξαίρεση - Η χρήση κεφαλαίων ή περιουσιακών στοιχείων που έχουν τεθεί σε καταπίστευμα η βρίσκονται στην κατοχή ή νομή ενός προσώπου για σκοπό αλλότριο από τον αρχικό. Από νομική άποψη, η υπεξαίρεση δεν χρειάζεται απαραίτητα να είναι ή να περιλαμβάνει διαφθορά.

·       Πληρωμή διευκόλυνσης - Μια μικρή πληρωμή, που ονομάζεται επίσης πληρωμή «επιτάχυνσης» ή «λιπαντικού», που καταβάλλεται για να διασφαλιστεί ή να επιταχυνθεί η εκτέλεση μιας συνήθους ή απαραίτητης ενέργειας στην οποία ο πληρωτής έχει νόμιμο ή άλλο δικαίωμα.

·       Απάτη - Η πράξη της εκούσιας και ανέντιμης εξαπάτησης κάποιου με σκοπό την απόκτηση αθέμιτου ή παράνομου πλεονεκτήματος (οικονομικού, πολιτικού κ.ά.).

·       Εκβιασμός -   Η πράξη της βλάβης ή της βλάβης, ή της απειλής βλάβης ή βλάβης, άμεσα ή έμμεσα, οποιουδήποτε μέρους ή της περιουσίας του κόμματος, με σκοπό την αθέμιτη επιρροή στις ενέργειες ενός κόμματος.

·       Πατρωνεία, πελατειακές σχέσεις και νεποτισμός - Η πατρωνία στον πυρήνα της σημαίνει την υποστήριξη που παρέχεται από έναν προστάτη. Σε κυβερνητικό επίπεδο, ανευρίσκει έδαφος εφαρμογής στην πρακτική του διορισμού ατόμων με παράκαμψη των νόμιμων ή συνήθων διαδικασιών.