Σύνταγμα. Η απεργία πείνας του Δημήτρη Οικονομόπουλου: Ελληνικό φιλότιμο και εθνικό πατριωτικό φρόνημα σε πράξη.

Άρθρο του καθηγητή και ακαδημαϊκού Παναγόπουλος Αλέξιος.

Εισαγωγή

Η κοινωνική και πολιτική ζωή των σύγχρονων κοινωνιών συχνά αναδεικνύει παραδείγματα ατομικής θυσίας που υπερβαίνουν το προσωπικό συμφέρον και αποκτούν συλλογική σημασία. Στην Ελλάδα, μια χώρα με μακρά ιστορία εθνικών αγώνων και κοινωνικής αλληλεγγύης, η έννοια του φιλότιμου αποτελεί δομικό στοιχείο της συλλογικής ταυτότητας. Η περίπτωση του συνταξιούχου τραπεζικού Δημήτρη Οικονομόπουλου, ο οποίος προχώρησε σε απεργία πείνας στο Σύνταγμα, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του ιδεώδους, καθώς επρόκειτο για πράξη ανιδιοτελή, χωρίς προσωπική ή συγγενική εμπλοκή στα θύματα της τραγωδίας των Τεμπών.

Ανάλυση της πράξης

Ο Οικονομόπουλος, ως πολίτης χωρίς οικογενειακούς δεσμούς με θύματα των Τεμπών ή άλλες προσωπικές υποχρεώσεις, επέλεξε να εκφράσει αλληλεγγύη και κοινωνική ευθύνη μέσα από την ακραία μορφή της απεργίας πείνας. Η επιλογή αυτή δεν αποτελεί απλή έκφραση συναισθηματικής συμπαράστασης, αλλά μια ηθική και συμβολική πράξη που αναδεικνύει τον πυρήνα της ελληνικής ψυχής: το φιλότιμο, την αξιοπρέπεια και την εθνική ευθύνη. Η απεργία πείνας στον δημόσιο χώρο του Συντάγματος, σημείο αναφοράς πολιτικής ζωής και ιστορικών αγώνων, ενισχύει τον συμβολισμό της πράξης, καθώς μετατρέπει την ατομική θυσία σε δημόσιο μήνυμα.

Από κοινωνιολογική σκοπιά, η πράξη του Οικονομόπουλου εντάσσεται στην έννοια της «πολιτικής μαρτυρίας» (politics of witness). Σε αυτήν την περίπτωση, ο πολίτης δεν διαθέτει θεσμική εξουσία ούτε οικονομική δύναμη· ωστόσο, η απόφασή του να εκθέσει το σώμα του σε δοκιμασία υπέρ της αλήθειας και της δικαιοσύνης τον καθιστά ηθικό και κοινωνικό παράγοντα. Η πράξη αυτή, πέρα από την προσωπική της διάσταση, αναδεικνύει την ελληνική κοινωνία ως χώρο όπου η ηθική πρωτοβουλία, η ανιδιοτέλεια και η συλλογική ευθύνη παραμένουν ζωντανές αξίες.

Φιλότιμο, ελληνική ψυχή και εθνικό φρόνημα

Η ανιδιοτελής συμμετοχή του Οικονομόπουλου συνιστά παράδειγμα ελληνικού φιλότιμου. Το φιλότιμο, ως έννοια που υπερβαίνει την προσωπική ωφελιμότητα, εκφράζει την προτεραιότητα της αξιοπρέπειας, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής. Στην περίπτωση αυτή, η ελληνική ψυχή γίνεται ορατή μέσα από την αίσθηση καθήκοντος προς τον συνάνθρωπο, την επιθυμία να σταθεί αρωγός και να ενισχύσει την αναζήτηση της δικαιοσύνης. Παρά την ηλικία, την αδυναμία και την έλλειψη προσωπικού δεσμού με τα θύματα, ο Οικονομόπουλος επέλεξε να σταθεί «παρών» ως ενεργός πολίτης, ενσαρκώνοντας το εθνικό πατριωτικό φρόνημα που συνδέει το προσωπικό με το συλλογικό.

Η πράξη αυτή υπερβαίνει την πολιτική ή κοινωνική οργάνωση· αναδεικνύεται σε συμβολικό γεγονός που υπενθυμίζει ότι η ελληνική ταυτότητα δεν περιορίζεται σε θεσμικούς ή διοικητικούς ορισμούς, αλλά διαμορφώνεται και μέσα από την ατομική ηθική στάση και την προσήλωση σε ιδανικά κοινά, όπως η δικαιοσύνη, η αλήθεια και η αξιοπρέπεια.

Συμπέρασμα

Η απεργία πείνας του Δημήτρη Οικονομόπουλου αποτελεί ζωντανή απόδειξη ότι η ελληνική ψυχή παραμένει ανθεκτική και ενεργή. Η ανιδιοτελής του στάση, χωρίς συγγενικούς δεσμούς με θύματα και χωρίς προσωπικό συμφέρον, αναδεικνύει το φιλότιμο ως ηθική και κοινωνική δύναμη, ενώ το εθνικό και πατριωτικό φρόνημα καθιστούν τη δράση του παράδειγμα προς μίμηση. Σε μια εποχή όπου οι ατομιστικές τάσεις κυριαρχούν, η επιλογή του να στηρίξει τον συνάνθρωπο ως ελληνική ψυχή επιβεβαιώνει ότι η ανιδιοτελής αλληλεγγύη και η εθνική ευθύνη παραμένουν κεντρικές αξίες στην ελληνική κοινωνία.