Οι ήρωες της ελληνικής ιστορίας και μυθολογίας είναι αχώριστοι από τις εντυπωσιακές πανοπλίες που φορούσαν στη μάχη. Είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς τον Αχιλλέα χωρίς την πανοπλία που του κατασκεύασε ο Ήφαιστος ή τους στρατιωτικούς αγίους που κοσμούν τις εικόνες τόσων πολλών εκκλησιών σε όλη την Ελλάδα χωρίς τα προστατευτικά βυζαντινά τους ενδύματα.
Ο Έλληνας μέταλ καλλιτέχνης, Δημήτριος Κατσίκης, είναι ο σύγχρονος Ήφαιστος , που δίνει ζωή στο παρελθόν φέρνοντας κουστούμια ιστορικά αυθεντικής πανοπλίας στο παρόν με την τέχνη του.
Ο μεταλλικός καλλιτέχνης με έδρα την Αθήνα έχει φιλοτεχνήσει εμβληματικές πανοπλίες από τη μυκηναϊκή, την αρχαία ελληνική και τη μεσαιωνική βυζαντινή περίοδο της ιστορίας της Ελλάδας. Κάθε πανοπλία είναι μια απόδειξη τόσο της δεξιοτεχνίας του καλλιτέχνη όσο και της πρωτοποριακής δεξιοτεχνίας του ελληνικού λαού ανά τους αιώνες.
Εκθεση
Το υπέροχο έργο του Κατσίκη μπορείτε να το δείτε σε έκθεση που πραγματοποιείται στο Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά, που βρίσκεται στην Πινδάρου 6, Ακαδημίας στην Αθήνα.
Οι επισκέπτες μπορούν να δουν 43 από τις οπτικά εντυπωσιακές και ιστορικά αυθεντικές ελληνικές πανοπλίες του μεταλλουργού που εκτίθενται στην έκθεση «Πανοπλίες: Η Τέχνη της Πανοπλίας στην Αρχαία Ελλάδα» από τις 9:00 έως τις 17:00 τις καθημερινές και τα Σαββατοκύριακα. Τα εισιτήρια κοστίζουν μόλις 5€.
Για όσους αδυνατούν να παρακολουθήσουν την έκθεση στην Αθήνα, τα έργα του Κατσίκη μπορούν να προβληθούν διαδικτυακά στην ιστοσελίδα της Hellenic Armors ή εναλλακτικά στο Instagram ή στο Facebook . Βίντεο είναι επίσης διαθέσιμα στο κανάλι Hellenic Armors στο YouTube .
Μαθαίνοντας να δημιουργείτε ελληνική πανοπλία
Η εκμάθηση της κατασκευής τεμαχίων πανοπλίας που δημιουργήθηκαν με τεχνικές που δεν χρησιμοποιήθηκαν για αιώνες δεν ήταν εύκολη διαδικασία, εξήγησε ο Κατσίκης στο Greek Reporter . Η εκμάθηση οποιασδήποτε νέας δεξιότητας παρουσιάζει στον μαθητή προκλήσεις, αλλά αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει κανένας από τον οποίο να μάθει.
«Ο δρόμος του πρωτοπόρου είναι πάντα μοναχικός και γεμάτος εμπόδια», είπε ο Κατσίκης. «Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα ιδέα για μεταλλοτεχνία αυτού του είδους, οι σπουδές μου είχαν να κάνουν με τη Βιοτεχνολογία και γενικά το υπόβαθρό μου δεν είχε καμία σχέση με την τέχνη».
«Ήξερα ότι έπρεπε να ανακαλύψω τους παραδοσιακούς τρόπους με τους οποίους οι αρχαίοι τεχνίτες κατάφερναν να δημιουργήσουν πανοπλίες χωρίς τη χρήση σύγχρονων τεχνολογικών μεθόδων. Συνειδητοποίησα ότι υπήρχε μόνο ένας τρόπος για να το πετύχεις: ο δύσκολος τρόπος».
Η απόφαση να αναβιώσει το σκάφος με αυθεντικές μεθόδους πρόσθεσε ένα άλλο επίπεδο πολυπλοκότητας και χρειάστηκαν περίπου τέσσερα χρόνια «συνεχούς πειραματισμού» με διαφορετικές τεχνικές για να φτάσει το τεθωρακισμένο σε ένα βασικό επίπεδο εμπιστοσύνης.
«Θα το περιέγραφα ως μια ορχήστρα γραμμένη για σφυριά και αμόνι», είπε ο Κατσίκης για τις πρώτες του εμπειρίες. «Δεν υπήρχε δάσκαλος ή παρόμοιο σχολείο, έπρεπε να ανακαλύψω τα πάντα από το μηδέν».
«Δεν ήταν τίποτα εύκολο σε αυτό το εγχείρημα, ειδικά όταν έλαβε χώρα σε μια χώρα που εισέρχεται σε μια πολύ ταραγμένη περίοδο, όπως έκανε η Ελλάδα μετά την κρίση του 2010, ειδικά αν νιώθεις ότι κάθε στιγμή σε παρακολουθούν και σε κρίνουν τα μάτια των αρχαίων τεχνίτες. Η ψυχολογική και σωματική επιβάρυνση ήταν τεράστια, απειλεί να σε συντρίψει».
Ιστορική αυθεντικότητα
Πριν ξεκινήσει η ίδια η μεταλλουργία , ο Κατσίκης πρέπει να διεξαγάγει σχολαστική έρευνα για να διασφαλίσει ότι η πανοπλία που παράγει είναι ιστορικά αυθεντική.
«Εξαντλώ όλη τη διαθέσιμη ακαδημαϊκή βιβλιογραφία για το συγκεκριμένο αντικείμενο και αναλύω τις διαθέσιμες φωτογραφίες», είπε ο Κατσίκης. «Όποτε υπάρχει ευκαιρία, επισκέπτομαι το μουσείο που το φιλοξενεί για να αποκτήσω μια εμπειρία από πρώτο χέρι προκειμένου να κατανοήσω τις πραγματικές φυσικές του διαστάσεις. Στη συνέχεια, μπορώ να προχωρήσω στο πρακτικό μέρος της κατασκευής.»
Αυτό, από πολλές απόψεις, είναι που ξεχωρίζει το έργο του Κατσίκη. υπάρχουν πολλοί σύγχρονοι σιδηρουργοί που παράγουν πανοπλίες φαντασίας για κινηματογράφο και τηλεόραση, ή όντως μερικοί πανοπλίες που παράγουν ακριβείς στολές μεσαιωνικών πανοπλιών της Βόρειας/Δυτικής Ευρώπης , αλλά ουσιαστικά δεν υπάρχουν μεταλλουργοί που να παράγουν σετ ελληνικών πανοπλιών από πολλές εποχές με τον ίδιο βαθμό ποιότητα και προσοχή στη λεπτομέρεια ως Κατσίκης.
«Γενικά, η ιστορική ακρίβεια σε αυτόν ακριβώς τον καλλιτεχνικό τομέα έχει να κάνει με δύο βασικές παραμέτρους», εξήγησε ο μέταλ καλλιτέχνης. «Πρώτον, πώς να επιτύχετε το επιθυμητό σχήμα/όγκο/εμφάνιση ώστε να είστε πολύ κοντά στο αρχικό τεχνούργημα. Δεύτερον, έχει να κάνει με τις επιλεγμένες μεθόδους και τις πρώτες ύλες της τέχνης».
Ο Κατσίκης αποφεύγει τη σύγχρονη μεθοδολογία και αντ' αυτού επιλέγει να αναδημιουργήσει την πανοπλία του ελληνικού παρελθόντος με τις μεθόδους που θα χρησιμοποιούσαν οι ίδιοι οι αρχαίοι και μεσαιωνικοί οπλουργοί.
«Αν επιθυμείτε υψηλή ιστορική ακρίβεια, τότε θα πρέπει να απορρίψετε τη χρήση της σημερινής τεχνολογίας και να ακολουθήσετε τους αυστηρούς και δύσκολους κανόνες της παραδοσιακής κατεργασίας μετάλλων».
Η διαδικασία κατασκευής πανοπλίας
«Η αποκλειστική μέθοδος για να φτιάξεις γνήσια θωράκιση είναι αυτή της θερμής σφυρηλάτησης και ανύψωσης, αυτό σημαίνει χιλιάδες επαναλαμβανόμενα χτυπήματα με σφυρί σε πυρακτωμένα κράματα χαλκού με τη βοήθεια πολλών διαφορετικών εξειδικευμένων μικρών αμόνων», είπε ο Κατσίκης στο Greek Reporter .
«Αυτή η δουλειά είναι πολύ δύσκολη, θέλει γερά νεύρα, επιμονή, πειθαρχία, ψυχική και σωματική αντοχή. Είναι ένα είδος πρωταθλητισμού, κάθε φορά που πρέπει να αποδείξεις την αξία σου. Η ιστορική ακρίβεια και αυθεντικότητα των αντικειμένων προϋποθέτει τις παραπάνω προϋποθέσεις. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς».
Όταν ρωτήθηκε ποιος τύπος πανοπλίας ήταν ο πιο δύσκολος να δημιουργηθεί, ο Κατσίκης προσδιόρισε τις μυϊκές διαστάσεις του κλασικού ελληνικού πολιτισμού . Όσοι είναι εξοικειωμένοι με την αρχαία ελληνική ιστορία θα τις αναγνωρίσουν ως τις εμβληματικές θωρακικές πανοπλίες που φορούσαν οι οπλίτες από τον 5ο αιώνα π.Χ. και μετά.
«Πρέπει να είναι κατασκευασμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να δίνουν την εντύπωση του ανδρικού κορμού (νατουραλισμός), στην ουσία πρόκειται για γλυπτική υψηλού επιπέδου. Απαιτείται μεγάλη εμπειρία και καλλιτεχνική πειθαρχία για να γίνουν σωστά», είπε.
Μορφή και λειτουργία
Ο Σπαρτιάτης οπλίτης ντυμένος με χάλκινη πανοπλία είναι μια εντυπωσιακή εικόνα, όπως και ο Αχιλλέας που αντιμετώπισε τον Έκτορα κάτω από τα τείχη της Τροίας με μια πανοπλία που λέγεται ότι ήταν φιλοτεχνημένη από τον ίδιο τον θεό Ήφαιστο .
Οι πανοπλίες που φορούσαν αυτοί οι πολεμιστές στη μάχη, πραγματικές ή μυθολογικές, ξεπερνούσαν την πρακτική τους λειτουργία ως προστατευτικά ενδύματα και ήταν από μόνα τους όμορφα έργα τέχνης. Η ισορροπία μεταξύ φόρμας και λειτουργίας είναι μια άλλη πτυχή για να ζωντανέψει την ιστορική τέχνη της μεταλλουργίας που επιτυγχάνει ο Κατσίκης στην τέχνη του.
«Η ισορροπία μεταξύ πρακτικότητας και αισθητικής εξαρτάται από κάθε ιστορικό χρονοδιάγραμμα. Κατά τη Μυκηναϊκή εποχή επικρατεί η πρακτικότητα, η πανοπλία ακολουθεί μια εν πολλοίς αρθρωτή ανάπτυξη, καλύπτει επαρκώς όλα τα μέρη του σώματος και η μορφή της είναι τερατώδης», εξήγησε ο Κατσίκης.
«Στην αρχαϊκή, την κλασική και την ελληνιστική περίοδο (8ος-1ος αιώνας π.Χ.) κυριαρχεί ο έντονος ανθρωπομορφισμός της ελληνικής τέχνης. Οι μυϊκές κουϊράσες μιμούνται τα σώματα των Θεών και των Αγαλμάτων τους αλλά χάνουν στην πρακτικότητα (κινητικότητα).
«Μικτή «ισορροπία» παρατηρείται κατά τη Μεσοβυζαντινή περίοδο λόγω του πλουραλισμού των υπό χρήση τυπολογιών».
Ιστορογραφική σημασία
Όσοι ενδιαφέρονται για την ελληνική ιστορία θα είναι εξοικειωμένοι με τα αρχαιολογικά κατάλοιπα αρχαίων και μεσαιωνικών πανοπλιών, καθώς και με σύγχρονες εικονογραφημένες ανακατασκευές. Ωστόσο, ιστορικά ακριβείς φυσικές αναπαραγωγές είναι εξαιρετικά σπάνιες.
«Το να βλέπεις μια αρχαιολογική πανοπλία σε μια προθήκη του Μουσείου είναι πολύ διαφορετικό από το να φοράς μόνος σου». είπε ο Κατσίκης. «Δημιουργώντας μια πανοπλία εξοικειώνεσαι με τα υλικά και τις μεθόδους κατασκευής, κατανοείς την ανάγκη για εργονομία (κινητικότητα) και φυσικά συνειδητοποιείς το βάρος της».
«Ο τεθωρακιστής πρέπει να λάβει υπόψη πολλούς παράγοντες για να δημιουργήσει με επιτυχία ένα λειτουργικό σύνολο πανοπλιών έτοιμο για μάχη. Από την άλλη πλευρά, η ίδια η τυπολογία της πανοπλίας είναι που καθορίζει εν μέρει την τακτική του πολέμου και το πώς ενεργούν οι οπλίτες κατά τη διάρκεια της μάχης. Όλες αυτές οι παράμετροι μπορούν να γίνουν κατανοητές μόνο εάν υπάρχει μια υλική αναδημιουργία του υπό μελέτη αμυντικού εξοπλισμού».
«Μια πανοπλία λειτουργεί σαν χρονομηχανή, ανοίγει ένα ρήγμα στο χρόνο, σε μεταφέρει σε ηρωικές εποχές και σε συνδέει με τους πρωταγωνιστές της ιστορίας. Είναι ένα εργαλείο υψηλής αξίας για την κατανόηση ιστορικών συγκρούσεων του παρελθόντος».
Η πολιτιστική σημασία της ελληνικής πανοπλίας
Ο τεθωρακιστής με έδρα την Αθήνα εξέφρασε πώς αυτά τα ιστορικά αντικείμενα προστασίας έχουν επίσης μια μακροχρόνια πολιτιστική σύνδεση με την Ελλάδα.
«Με τον καιρό συνειδητοποίησα ότι οι πανοπλίες δεν είχαν να κάνουν τόσο με την ίδια τη μεταλλοτεχνία, αλλά συνδέονται στενά με την πολιτιστική ταυτότητα των Ελλήνων στις διάφορες ιστορικές τους περιόδους, από τη μυκηναϊκή έως τη βυζαντινή ιστορική περίοδο. Η Armor έπαιξε βασικό ρόλο στο πώς ήθελαν να παρουσιάσουν τον πιο δυναμικό εαυτό τους στους γείτονές τους και στους μελλοντικούς πολιτισμούς».
«Είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς τόσο τις μυθικές όσο και τις ιστορικές προσωπικότητες της Ελληνικής Μυθολογίας και Ιστορίας χωρίς να φοράει την πανοπλία τους. Αυτού του είδους οι συσκευές είχαν γίνει αναπόσπαστο μέρος του Υπερεγώ τους, απεικονίζονταν σε κάθε καλλιτεχνική έκφραση (πίνακες, γλυπτά κ.λπ.) και καθόριζαν σε μεγάλο βαθμό την πολιτιστική τους ταυτότητα».
Κατσίκης εξήγησε περαιτέρω πώς «αυτό το σύνολο παραδοσιακών τεχνικών που χρησιμοποιήθηκαν αδιάκοπα για 30 αιώνες στην κατασκευή πανοπλίας αποτελεί τεράστιο πολιτιστικό πλούτο της ελληνικής καλλιτεχνικής παραγωγής και επίσης ένα στέρεο παράδειγμα της ελληνικής εικαστικής οπτικής και αισθητικής».
Οι Έλληνες και το διεθνές κοινό υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό το έργο του οπλουργού. Όπως σημείωσε ο Κατσίκης, είναι η πρώτη φορά μετά από έξι περίπου αιώνες που κατασκευάζονται αυτές οι πανοπλίες στην Ελλάδα.
«Τα έργα μου έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί είτε ως έχουν είτε έχουν εμπνεύσει εικονογράφους στρατιωτικής ιστορίας, δημιουργούς μινιατούρων, βιντεοπαιχνίδια κ.λπ. Ακόμη και ο Αυστραλός ηθοποιός Έρικ Μπάνα, έγραψε στο Twitter ότι όταν θα κυκλοφορήσει μια μελλοντική ταινία της Τροίας, η πανοπλία των Πρωταγωνιστών πρέπει να είναι σαν το δικό μου."
«Υπάρχει τεράστια δίψα στο διεθνές κοινό να μάθει πώς έμοιαζαν οι Αρχαίοι Έλληνες και η δουλειά μου τους προσφέρει πραγματικές στέρεες απαντήσεις στην περιέργεια και την αναζήτησή τους. Μετά από 12 χρόνια συνεχούς καλλιτεχνικής παραγωγής έχω την αίσθηση ότι η αποδοχή της δουλειάς μου είναι ευρέως διαδεδομένη».
Παρούσα και μελλοντική εργασία
Ο Κατσίκης αυτή τη στιγμή εργάζεται για την παραγωγή ενός πλήρους σετ μεσαιωνικής βυζαντινής πανοπλίας του 10ου αιώνα. Για να διασφαλίσει ότι το έτοιμο σύνολο είναι ιστορικά ακριβές, έχει αντλήσει από μια μεγάλη ποικιλία πηγών, συμπεριλαμβανομένων Βυζαντινών Αγιογραφιών, ελεφαντόδοντου διακοσμητικών γλυπτών και τοιχογραφιών, καθώς και αρχαιολογικών ευρημάτων, μαζί με την ακαδημαϊκή έρευνα του Dr Raffaele D'Amato, Timothy. G Dawson και άλλοι.
«Με αυτό το έργο φιλοδοξώ να δώσω μια ρεαλιστική εικόνα του μεσαιωνικού βαρέος πεζικού της εποχής της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, γιατί τέτοιες εικόνες λείπουν πολύ», εξήγησε ο Κατσίκης. «Το ονόμασα από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα «Ιωάννης Α΄ Τζίμισκης» (Βασιλεία 969 -976) και αυτή τη στιγμή είναι η πιο ρεαλιστική απεικόνιση ενός Βυζαντινού Βασιλέα».
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, πολλά από τα έργα του οπλουργού εκτίθενται επί του παρόντος στο Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας στην Αθήνα. Η έκθεση πραγματοποιήθηκε από τον ιδρυτή του μουσείου Κώστα Κοτσανά.
إرسال تعليق