Όσοι κατακρίνουν το "Βυζάντιο" ως παρακμιακό απλώς παπαγαλίζουν την προκατάληψη του Γίββωνα, του Βολταίρου και του Μοντεσκιέ, οι οποίοι άλλωστε στην εποχή τους ούτε είχαν αρκετά «βυζαντινά» κείμενα στη διάθεσή τους ώστε να μελετήσουν αντικειμενικά την Αυτοκρατορία, ούτε όμως και είχε αναπτυχθεί η βυζαντινολογία επαρκώς.
Λίγο τον ένοιαζε τον Άγγλο Γίββωνα αν σώθηκε το ελληνικό γένος από τις βαρβαρικές επιδρομές του μεσαίωνα, χάρη στην Αυτοκρατορία (έστω, με τα όποια ελαττώματα κάποιων Αυτοκρατόρων) που απέτρεψε τον εκγερμανισμό ή τον εξαραβισμό του ελλαδικού χώρου. Δεκάρα δεν έδινε ο ουμανιστής Βολταίρος που έβριζε το «Βυζάντιο», αν στον καιρό του εξακολουθούσε να μιλιέται η ελληνική γλώσσα στα βαλκάνια. Αυτό όμως έγινε χάρη στην Ρωμαϊκή Ανατολική Αυτοκρατορία.
Διότι αν δεν υπήρχε αυτή να αποκρούσει την 4ετή (!) πολιορκία της Πόλης από τους Άραβες το 717(η μάχη του Πουατιέ το 732 μ.Χ που κάποιοι συγκεκριμένοι ιστορικοί κύκλοι την έχουν αναγάγει σε ορόσημο της μεσαιωνικής στρατιωτικής ιστορίας ήταν παιδικό πάρτυ μπροστά στο έπος των Ισαύρων), αυτοί θα είχαν κατακτήσει τα Βαλκάνια, την Κεντρική Ευρώπη, και όχι μόνο, αφού με τη φόρα που είχαν πάρει θα είχαν εξισλαμίσει κι εξαραβίσει όλη την Ευρώπη.
Ο όρος “παρακμή” συχνά δεν είναι παρά το άλλοθι για τη νωθρότητα η για τις παρωπίδες του ιστορικού ή του ερευνητή, ο οποίος απλούστατα δεν έχει καμιά όρεξη να ασχοληθεί με τον Προκόπιο η τον Ιωάννη Κίνναμο γιατί τον θέλγει περισσότερο ο Θουκυδίδης – μια "νωθρότητα" που δεν αφήνει τον ιστορικό να σκεφτεί ποια πρέπει να είναι η φύση μιας τέτοιας παρακμής που διαρκεί χίλια και περισσότερα χρόνια.
Για να κρίνει κανείς όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά ένα κράτος ή ένα λαό μιας συγκεκριμένης εποχής θα πρέπει να συγκρίνει τις πράξεις του με τις πράξεις των λαών τις ίδιας εποχής, ώστε να διαπιστώσει αν ήταν πολιτισμένο ή όχι. Δεν έχει νόημα π.χ. να συγκρίνεις τη « βυζαντινή» εποχή με την σημερινή όσον αφορά το ζήτημα π.χ. των ανθρώπινων δικαιωμάτων, διότι δεν ξέρουμε την πιθανή εξέλιξη του «βυζαντίου »από τον 15ο ώς τον 20ο αιώνα ειδικότερα εάν λάβουμε υπόψη την Παλαιολόγεια αναγέννηση από όπου θα έπαιρνε την σκυτάλη.
Λοιπόν ας δούμε αναλυτικότερα τις διαφορές των Ρωμιών με τους "αντιπάλους" τους εκείνης της εποχής..
Σε αντίθεση με τον Δυτικό μεσαιωνικό κόσμο που πίστευε στον Ιερό Πόλεμο, και έκανε 8 Σταυροφορίες προκειμένου να τιμωρήσει το Ισλάμ και τους “αιρετικούς” Ρωμιούς, και σε αντίθεση με το Ισλάμ που επίσης είχε την πρακτική του Ιερού Πολέμου (Τζιχάντ), το «Βυζάντιο »ποτέ δεν σκέφτηκε τέτοιες μεθόδους.
Όταν πολεμούσε τους Άραβες, τους πολεμούσε ως κράτος εναντίον κράτους, ποτέ με την νοοτροπία του πολέμου για την καταστροφή των απίστων. Νοοτροπία Ιερού Πολέμου δεν υπήρχε στην Ρωμανία. Στη Δύση όμως, και στο Ισλάμ, οι άνθρωποι έκαναν πόλεμο πιστεύοντας πως τον ευλογεί ο θεός προκειμένου να υπερισχύσει δια των όπλων η θρησκευτική τους πίστη.
Όταν οι Ρωμιοί πρωτοείδαν τους λατίνους ιερείς να αρπάζουν το σπαθί και να συμμετέχουν στις μάχες, μάλλον έπαθαν σοκ.
Σε αντίθεση με την μεσαιωνική Δύση που εκλατίνιζε γλωσσικώς τους υπηκόους της (μέσω π.χ. της λειτουργίας που γινόταν στα λατινικά κι όχι στις εθνικές γλώσσες των λαών της Δ. Ευρώπης), και σε αντίθεση με το Ισλάμ που εξαράβιζε γλωσσικώς τους κατεκτημένους λαούς αρνούμενο την γλωσσική ετεροπροσωπία τους, επειδή δήθεν τα αραβικά ήταν “θεϊκή γλώσσα” (το ίδιο πίστευαν και στην Δύση για τα λατινικά), οι Ρωμιοί έφτιαξαν αλφάβητο για τους Σλάβους, και δεν τους εξελλήνισαν, αν και θα μπορούσαν εύκολα να το πράξουν.
Ακόμα και μετά την νίκη του Βασίλειου Β’ και την καταστροφή των Βουλγάρων, αυτός δεν επέβαλε στην βουλγαρική εκκλησία την ελληνική γλώσσα. Στην Ρωμαίικη νοοτροπία του Βυζαντίου κάθε γλώσσα ήταν σεβαστή και ισότιμη και δεν υπήρχαν ανώτερες και θεϊκές γλώσσες. Στη Δύση, μέχρι να το καταλάβουν αυτό έφτασαν στον 16ο αιώνα.
Σε αντίθεση με την Ιερά Εξέταση της Δύσης, στην Ρωμανία δεν υπήρχαν τέτοιοι θεσμοί παρόλο που υπήρχαν πολύ περισσότερες αιρέσεις απ’ότι στην Δύση. Οι αιρετικοί δεν καταδιώκονταν, εκτός κι αν επαναστατούσαν κατά της κρατικής εξουσίας, στην περίπτωση αυτή όμως επρόκειτο για πολιτικό κι όχι για θρησκευτικό ζήτημα.
Σε αντίθεση με την γενικότερη έλλειψη ανεκτικότητας της Δύσης, στο «βυζάντιο» οι “μισαλλόδοξοι βυζαντινοί” όπως τους κατηγορούν είχαν κτίσει ήδη από τις αρχές του 8ου αιώνα στην Κωνσταντινούπολη τζαμί για να προσεύχονται οι μουσουλμάνοι που περνούσαν από εκεί (πχ έμποροι), κι αργότερα έχτισαν και άλλα δύο. Ας μού πει κανείς, πότε πρωτοχτίστηκε τζαμί στη Δύση; Από τον 8ο αιώνα, οι Ρωμιοί δεν είχαν πρόβλημα να υπάρχει τζαμί στην πρωτεύουσα ενός χριστιανικού κράτους το οποίο αντιμαχόταν τους μουσουλμάνους και ήταν σε πόλεμο με αυτούς. Αν αυτό δε σημαίνει ανεκτικότητα, τότε τι σημαίνει, σε μια εποχή όπου οι Δυτικοί έκαναν Σταυροφορίες και το Ισλάμ Τζιχάντ; Μπορεί κανείς να συγκρίνει έστω τον τρόπο εξάπλωσης Ισλάμ και Χριστιανισμού τους τρεις πρώτους αιώνες;
Οι “σκοταδιστές” Βυζαντινοί ποτέ δε θα συμπεριφερόταν με τον τρόπο των Ισπανών κατακτητών του Νέου Κόσμου.
Σε αντίθεση με την Δύση όπου τα πανεπιστήμια ιδρύονταν από την διοίκηση της Εκκλησίας και ήταν πάντα υπό εκκλησιαστικό έλεγχο, στο “σκοτεινό Βυζάντιο” τα πανεπιστήμια, το Πανδιδακτήριο, η Μαγναύρα, ήταν πάντοτε υπό τον κοσμικό κρατικό έλεγχο, και είχαν ιδρυθεί από το κράτος.Αξίζει να σημειωθεί ότι στα κρατικά αυτά Πανεπιστήμια δεν διδασκόταν θεολογία κόντρα στο γνωστό αφήγημα του "θεοκρατικού Βυζαντίου".
Σε αντίθεση με την Δύση όπου μόνο οι “γαλαζοαίματοι” είχαν δικαίωμα στο θρόνο και την εξουσία, και το Ισλάμ όπου οι Χαλίφηδες έπρεπε να προέρχονται από την οικογένεια του Μωάμεθ, στην Ρωμανία ο καθένας, αγρότης, αγροίκος, ευγενής, ανεξαρτήτως φυλετικής καταγωγής, είτε από τη Συρία, είτε από τη Μακεδονία, κλπ, είχε το ελεύθερο να δοκιμάσει να πάρει τον θρόνο αρκεί να ήταν έξυπνος και φυσικά ριψοκίνδυνος(σαφές παράδειγμα ο γενάρχης της πιο ένδοξης δυναστείας της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Βασίλειος ο Ά). Αυτό μπορεί να μην είναι δημοκρατία, αλλά από την άλλη ήταν σίγουρα πολύ λιγότερο αυταρχικό από τις πρακτικές της εποχής.Η ιδέα της κληρονομικής βασιλείας φάνταζε βλακεία στους “μοναρχικούς βυζαντινούς” όπως τους κατηγορούνε. Πάντα υπήρχε η ιδέα ότι η κυριαρχία ανήκει στο λαό κι ο λαός είχε παραχωρήσει την εξουσία του στον αυτοκράτορα.
Ο Ιουστινιανός στην Lex De Imperio αναφέρει ρητά ότι ο λαός έχει μεταβιβάσει την εξουσία του στον αυτοκράτορα. Δεν είναι πιθανόν ότι μετά ο νόμος αυτός παρέμεινε πολύ γνωστός, η ιδέα όμως εξακολουθούσε να υπάρχει. Καταρχήν ο θρόνος ήταν αιρετός. Το 811 ο ετοιμοθάνατος αυτοκράτορας Σταυράκιος απείλησε τους διεκδικητές του θρόνου πως θα ξαναδώσει την αυτοκρατορία στο λαό και θα ιδρύσει χριστιανική δημοκρατία.
Ο Πατριάρχης Νικόλαος Μυστικός τον 10ο αιώνα ανοιχτά διακήρυξε «το νόμιμο δικαίωμα της επανάστασης». Ποτέ εξάλλου οι γυναίκες δε θεωρήθηκαν ανάξιες στη Ρωμανία να κατέχουν το ύψιστο αξίωμα. Τέσσερεις Ρωμιές αυτοκράτειρες κυβέρνησαν μόνες τους (δίχως να έχουν σύζυγο) δίχως κανείς να φέρει αντίρρηση λόγω του φύλου τους. Πουλχερία τον πέμπτο αιώνα, Ειρήνη τον όγδοο, και Ζωή και Θεοδώρα τον 11ο αιώνα. Ειδικά όσο προχωρούσαν οι αιώνες (από την Ειρήνη και μετά) δεν ζητώνταν από γυναίκα που μόνη της κατείχε το θρόνο να παντρευτεί δίνοντας την εξουσία στον σύζυγό της.
Αυτά στη Δυτική Ευρώπη έγιναν μόνο μετά από 500 χρόνια.
Εν συνεχεία, είναι απολύτως άδικο όταν ταυτίζουν κάποιοι τις παραδόσεις της Ρωμανίας με αυτές της τσαρικής Ρωσίας ή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας απλώς και μόνο επειδή είχαν κοινά στοιχεία που τους συνέδεαν σαν αυτοκρατορίες. Στην Ρωμανία ήταν πάντα ζωντανή σε λαό και εξουσία η ανάμνηση των αρχαιοελληνικών και των πρώιμων ρωμαϊκών πολιτειακών παραδόσεων.Στην Ρωμανία εκλέκτορες του αυτοκράτορα ήταν η σύγκλητος, ο στρατός κι ο λαός, κι όχι η Εκκλησία. Έπρεπε πρώτα να επευφημηθεί ο αυτοκράτωρ από τα τρία αυτά σώματα και ύστερα ακολουθούσε η στέψη. Ήταν απόλυτος μονάρχης, για όσο καιρό η διοίκησή του ήταν ικανοποιητική. Το αν όμως η διοίκησή του ήταν ικανοποιητική, κρίνονταν φυσικά όχι από τον μονάρχη, αλλά από τους εκλέκτορές του, δηλαδή δεν ήταν ανεξέλεγκτος. Αν αποδεικνυόταν ανίκανος, οποιοσδήποτε εκ των εκλεκτόρων είχε το δικαίωμα να ανακηρύξει άλλο αυτοκράτορα. Ο Πέτρος Πατρίκιος τον 6ο αι. στο “Περί πολιτικής επιστήμης” γράφει απευθυνόμενος στον βασιλιά για την εξουσία: “παρά θεού τε διδομένης και των πολιτών δέξοιτο προσφερομένην”.
Αργότερα, τον 13ο/14ο αι. ο Μανουήλ Μοσχόπουλος τονίζει ότι ο ηγέτης δεν είναι θεόκλητος, ότι το «κοινόν» (οι πολίτες) είναι αυτό που ελεύθερα αποφασίζει να δεχτεί κάποιον για μονάρχη, κι ότι ο μονάρχης πρέπει να αξιώνει τη νομιμοφροσύνη των πολιτών μόνο στο βαθμό που ο ίδιος εκπροσωπεί και προστατεύει το «κοινόν».
Το κράτος έχει αναμφισβήτητη προτεραιότητα έναντι του αυτοκράτορα. Ο αυτοκράτωρ που εξέδωσε τις περισσότερες Νεαρές μετά τον Ιουστινιανό, ο Λέων ΣΤ΄, καταργεί παλαιότερους νόμους αυτοκρατόρων με την αιτιολογία πως δεν έγιναν αποδεκτοί από τους ενδιαφερόμενους, ήτοι τους πολίτες.
Ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ απαντά στον Μωάμεθ Β’ ότι το να του παραδώσει την Πόλη δεν είναι υπόθεση δική του, αλλά των πολιτών. Αυτοκράτορες παρουσιάζονται στο λαό και δικαιολογούν τα μέτρα τους, ή συγκαλούν συνελεύσεις στις οποίες προσπαθούν να τους πείσουν για τις πράξεις τους.
Πολλά άλλα παρόμοια παραδείγματα δείχνουν πως η παλιά δημοκρατική ιδέα δεν εξαφανίστηκε, κι ότι η μοναρχία είχε τα όριά της, τόσο στην πράξη όσο και στο ότι ο αυτοκράτορας θεωρούνταν προστάτης του κράτους κι όχι θεϊκός δεσπότης.
Αντίθετα, στην τσαρική Ρωσία και στην Οθωμανική αυτοκρατορία πολιτειακές παραδόσεις ήταν ο ασιατικός αυταρχισμός των Τατάρων της “Χρυσής Ορδής” και η ισλαμική θεοκρατία αντιστοίχως.
Τέλος στις φωτογραφίες της ανάρτησης παρατίθενται ενδεικτικά μερικοί από τους πάνω από ένα εκατομμύριο κειμήλια και θησαυρούς ανεκτίμητης αξίας που κλάπηκαν ύστερα από την δυτική βαρβαρική πρώτη άλωση-και όχι μόνο κλάπηκαν πολλά και κατά την διάρκεια των επερχόμενων αιώνων όπως για παράδειγμα ο Λέοντας του "Πειραιά"(φωτό 3) από τον Μοροζίνι-γεγόνος που δείχνει ξεκάθαρα την διαφορά που επικρατούσε στις τέχνες και γενικότερα στο πολιτιστικό επίπεδο.Σε αντίθεση οι δυτικοί έχουν να επιδείξουν από εκείνη την εποχή κάποιες πανοπλίες, όπλα άντε και στο τσακιρ κέφι και κανένα της κακιάς ώρας.
Δημοσίευση σχολίου