.png)
Γράφει
Academician Prof. DDDr. Dr. Habil. Alexios P. Panagopoulos.
Ακαδημαϊκός - Μέλος Τριών ξένων Ακαδημιών τών Επιστημών τάξης ν/πολιτικών επιστημών. Συγγραφέας και αρθρογράφος.
Καθηγητής Ξένων Πανεπιστημίων. Δρ.
Νομικών/Πολιτικών Επιστημών. Δρ. Βιοηθικής και Ιατρικής Ανθρωπολογίας, και Δρ. Θεολογικών Ανθρωπιστικών Επιστημών.
Πτυχιούχος Ξένων Πανεπιστημίων, Πτυχιούχος Ιστορίας/Φιλολογίας, Πτυχιούχος Νομικής, Πτυχιούχος Θεολογίας. Με Μεταδιδακτορικά και Διατριβή - Δίπλωμα Υφηγεσίας.
Ι. Αντικείμενο και μεθοδολογία
Η παρούσα γνωμοδότηση εξετάζει εάν η καθιέρωση ενιαίου και υποχρεωτικού «Προσωπικού Αριθμού» συνάδει με το Ελληνικό Σύνταγμα, το ενωσιακό δίκαιο και την ΕΣΔΑ. Η ανάλυση στηρίζεται σε θεσμικές πηγές (Σύνταγμα, GDPR, ΕΣΔΑ, νομολογία ΔΕΕ/ΕΔΔΑ) και σε κριτική αξιολόγηση σύγχρονων θεωρητικών θέσεων περί τεχνολογικής διακυβέρνησης (ενδεικτικά Harari), χωρίς αποδοχή εξωθεσμικών ισχυρισμών.
ΙΙ. Συνταγματικό πλαίσιο.
Αξία του ανθρώπου (άρθρο 2 §1 Σ.).
Η Πολιτεία υποχρεούται να προστατεύει την αξία του ανθρώπου ως πρόσωπο. Η ολιστική σύνδεση ταυτοτικών, οικονομικών, υγειονομικών και κοινωνικών δεδομένων σε έναν μοναδικό δείκτη εγείρει ζήτημα αντικειμενοποίησης του προσώπου, ιδίως εάν υπερβαίνει τη λειτουργική αναγκαιότητα.
Ελεύθερη ανάπτυξη προσωπικότητας (άρθρο 5 §1 Σ.)
Η υποχρεωτικότητα, χωρίς πραγματικές εναλλακτικές ή εξαιρέσεις, μπορεί να συνιστά δυσανάλογο περιορισμό της προσωπικής αυτονομίας.
Προστασία προσωπικών δεδομένων (άρθρο 9Α Σ.)
Η συγκέντρωση και διαρκής διασύνδεση δεδομένων οφείλει να πληροί αυστηρά τις αρχές αναγκαιότητας και αναλογικότητας (άρθρο 25 §1 Σ.).
ΙΙΙ. Ενωσιακό και διεθνές δίκαιο.
GDPR (ΕΕ) 2016/679:
Άρθρα 5 (ελαχιστοποίηση/σκοπός), 6 (νόμιμη βάση), 9 (ευαίσθητα δεδομένα), 22 (αυτοματοποιημένες αποφάσεις). Η καθολική ταυτοποίηση πρέπει να αποδεικνύει ότι δεν υφίστανται ηπιότερα μέσα.
ΕΣΔΑ:
Άρθρο 8 (ιδιωτική ζωή) και 9 (ελευθερία σκέψης/συνείδησης). Η σύνδεση πρόσβασης σε βασικά αγαθά με υποχρεωτική ψηφιακή ταυτοποίηση ενδέχεται να προκαλέσει έμμεσο εξαναγκασμό.
Νομολογία ΔΕΕ:
Digital Rights Ireland (C-293/12) και Schrems II (C-311/18): αυστηρός έλεγχος γενικευμένης συλλογής/διασύνδεσης δεδομένων και έμφαση στον πυρήνα των δικαιωμάτων.
IV. Ελεγκτική αξιολόγηση σύγχρονων θεωρητικών θέσεων.
Στον δημόσιο λόγο έχουν διατυπωθεί απόψεις (π.χ. Yuval Noah Harari) περί μελλοντικών κοινωνιών έντονου τεχνολογικού ελέγχου, «αλγοριθμικής διακυβέρνησης» και μετασχηματισμού της εργασίας/πολιτειότητας.
Ελεγκτική αποτίμηση:
Οι θέσεις αυτές είναι θεωρητικές και περιγραφικές, όχι δεσμευτικές πολιτικές.
Δεν αποτελούν απόδειξη κρατικής πρόθεσης, αλλά προειδοποιητικό πλαίσιο για πιθανούς κινδύνους συγκέντρωσης εξουσίας.
Η συνταγματική αξιολόγηση οφείλει να εστιάζει όχι στις προθέσεις, αλλά στα αποτελέσματα των μέτρων και στις εγγυήσεις που τα συνοδεύουν.
Συναφώς, η αναφορά σε ανθρωπολογικές ή θεολογικές ανησυχίες (ως π.χ. πατερική κριτική της καθολικής υποταγής) δεν εισάγεται ως νομικό αξίωμα, αλλά ως βασικό νομικό στοιχείο ελευθερίας της συνείδησης, την οποία το Σύνταγμα και η ΕΣΔΑ προστατεύουν ανεξαρτήτως κοσμοθεωρίας.
V. Έλεγχος αναλογικότητας
Για να κριθεί συνταγματικά ανεκτός ο «Προσωπικός Αριθμός», πρέπει σωρευτικά να αποδειχθεί:
Καταλληλότητα για συγκεκριμένο, σαφώς οριοθετημένο σκοπό.
Αναγκαιότητα, δηλαδή έλλειψη ηπιότερου ισοδύναμου μέσου.
Στάθμιση, ώστε το όφελος να υπερτερεί της προσβολής δικαιωμάτων.
Η υποχρεωτικότητα χωρίς ουσιαστικές εξαιρέσεις, η ολιστική διασύνδεση και η ενδεχόμενη εξάρτηση πρόσβασης σε βασικά αγαθά επιβαρύνουν σοβαρά τη συνταγματική στάθμιση.
VI. Συμπέρασμα – Γνωμοδοτική κρίση.
Υπό το ισχύον συνταγματικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο, η καθολική ψηφιακή ταυτοποίηση μέσω ενιαίου «Προσωπικού Αριθμού» δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτοδικαίως συνταγματικά ανεκτή. Η συμβατότητά της εξαρτάται από:
αυστηρό περιορισμό σκοπών,
ελαχιστοποίηση και μη ολιστική διασύνδεση δεδομένων,
πραγματικές εναλλακτικές/εξαιρέσεις για λόγους συνείδησης,
ισχυρό ανεξάρτητο έλεγχο και απαγόρευση έμμεσου εξαναγκασμού.
Ελλείψει των ανωτέρω, ανακύπτει σοβαρός κίνδυνος αντισυνταγματικότητας σε σχέση με τα άρθρα 2 §1, 5 §1, 9Α και 25 §1 του Συντάγματος, καθώς και με τα άρθρα 8 και 9 της ΕΣΔΑ.
Η οποιαδήποτε μορφή Υποχρεωτικότητας είναι Αντισυνταγματική και ανατρεπτική των ηθικών και θεσμικών Αρχών ενός Κράτους Δικαίου. Η προσπάθεια αναίρεσης των συστατικών στοιχείων του Κράτους Δικαίου οδηγούν σε σύγχρονες μορφές ηλεκτρονικής δικτατορίας που εύκολα μπορεί να θυμίζει σενάρια Ωκεανίας Όργουελ. Ο Έλληνας Νομοθέτης καλείται να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να εφαρμόσει τις ηθικές και συνταγματικές αρχές του Κράτους Δικαίου και όχι του Κράτους Αδίκου.
إرسال تعليق