Άρθρο του Academician Prof. DDDr. Dr. Habil. Alexios Panagopoulos
Ο καθηγητής John Mearsheimer, ο κορυφαίος ίσως θεωρητικός της ρεαλιστικής σχολής διεθνών σχέσεων, διατηρεί έναν σπάνιο συνδυασμό επιστημονικής οξυδέρκειας και πολιτικής παρρησίας. Η πρόσφατη συνέντευξή του στον Κύπριο ευρωβουλευτή Φειδία (@Fidias0 @FidiasCyprus) επανέφερε στο προσκήνιο θεμελιώδεις αλήθειες σχετικά με τη δομή του διεθνούς συστήματος, την ισορροπία ισχύος και την αναπόδραστη φύση της γεωπολιτικής.
Σε μια δημόσια διεθνή σφαίρα όπου η προπαγάνδα συχνά υποκαθιστά την ανάλυση, η παρέμβαση Mearsheimer λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι οι διεθνείς σχέσεις δεν καθοδηγούνται από ευχές αλλά από διεθνή συμφέροντα, ανάγκες ασφαλείας και σκληρούς υπολογισμούς ισχύος.
Η θέση του σχετικά με τη σύγκρουση Ουκρανίας–Ρωσίας υπήρξε συνεπής εδώ και δεκαετίες. Ο καθηγητής Mearsheimer είχε προειδοποιήσει ότι η προσπάθεια της Δύσης να μετατρέψει την Ουκρανία σε στρατηγικό ανάχωμα εναντίον της Ρωσίας θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε πολεμική σύγκρουση.
Παρά ταύτα, όσοι διατύπωσαν αντίστοιχες αναλύσεις δέχθηκαν σφοδρή επίθεση από ουκρανικούς εθνικιστικούς κύκλους και από τα επικοινωνιακά κέντρα του επίσημου δυτικού αφηγήματος. Επικράτησε μια μορφή στιγματισμού, όπου κάθε ρεαλιστική φωνή βαφτιζόταν ως "φιλο-πουτιν", αποκλειόμενη από τον δημόσιο διάλογο και τα δυτικά μέσα επικοινωνίας.
Πρόκειται για συστηματική παρακμή της επιστημονικής δεοντολογίας και της συνταγματικής ελευθερίας της σκέψης. Η δαιμονοποίηση της ρεαλιστικής σχολής δεν στοχεύει στην αναζήτηση αλήθειας, αλλά στην επιβολή ενός μονοδιάστατου αφηγήματος που εξυπηρετεί πολλαπλά υπερεθνικά συμφέροντα.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η επιμονή του καθηγητή Mearsheimer στον πολιτικό ορθολογισμό, την διεθνή ισορροπία ισχύος και την κατανόηση των διεθνικών δομικών παραγόντων ασφαλείας συναποτελεί πράξη αντίστασης υπέρ της συνταγματικής, επιστημονικής και ακαδημαϊκής αλήθειας.
Ιδιαίτερα τολμηρή υπήρξε και η πολιτική ανάλυση και τοποθέτησή του για το Ισραήλ και τον Benjamin Netanyahu. Ο καθηγητής Mearsheimer επισημαίνει ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός πρέπει να ελεγχθεί νομικά για ενδεχόμενες πράξεις γενοκτονίας, μια άποψη που απαιτεί πολύ υψηλό βαθμό επιστημονικής ακεραιότητας και θάρρους, ειδικά σε μια διεθνή συγκυρία όπου οι γεωπολιτικές ισορροπίες συχνά υπερισχύουν της ηθικής και του διεθνούς δικαίου. Η πιστή νομική και πολιτική παρατήρησή του φωτίζει την αναντιστοιχία μεταξύ διεθνούς νομιμότητας και μεγάλων γεωοικονομικων και γεωστρατηγικών συμφερόντων στη Μέση Ανατολή.
Για την Ελλάδα, οι επισημάνσεις αυτές δεν αποτελούν επιστημονικές θεωρητικές ασκήσεις, αλλά υψηλού επιπέδου στρατηγικές προειδοποιήσεις. Επί δεκαετίες, οι ελληνικές κυβερνήσεις, αλλά καί αργότερα υπό το πέπλο μιας ιδιότυπης «αριστεροδεξιάς» συναίνεσης, έχουν προβάλλει το Ισραήλ ως δήθεν αναντικατάστατο, απαραίτητο, αμετακίνητο σύμμαχο, ικανό να μπορεί ενισχύσει την ελληνική αποτρεπτική ισχύ έναντι της Τουρκίας ή να προσφέρει καθοριστική βοήθεια στην Κύπρο.
Ωστόσο, μια άλλη επιστημονική ρεαλιστική αποτίμηση αποκαλύπτει ότι το Ισραήλ μπορεί να λειτουργεί βάσει αποκλειστικά δικών του γεωστρατηγικών, γεωοικονομικών και ενεργειακών συμφερόντων. Το δόγμα «τα συμφέροντα προηγούνται των φιλιών» πιθανόν να είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ισραηλινής στρατηγικής σκέψης, και όποιος αγνοεί αυτήν την ιστορική πραγματικότητα θα μπορεί απλώς να παραδίδεται στις αυταπάτες.
Η έλλειψη εθνικής ελληνικής γεωστρατηγικής κουλτούρας, η απουσία συνεκτικής εθνικής στρατηγικής και η χρόνια εξάρτηση από εξωτερικούς «προστάτες» έχουν οδηγήσει μετά τη δολοφονία του Άμισθου Καποδίστρια στη διαμόρφωση μιας εγχώριας ελίτ που λειτουργεί περισσότερο ως παράρτημα ή τμήμα ξένων συμφερόντων παρά ως εθνικός φορέας υπεράσπισης της εθνικής κυριαρχίας. Στην πραγματικότητα, μόνο η κατανόηση της γεωπολιτικής δυναμικής, η ενίσχυση της αμυντικής αυτονομίας, η επένδυση στη γεωοικονομική διαφοροποίηση (ενέργεια, διαδρομές μεταφορών, τεχνολογική αυτάρκεια) και η προσήλωση σε μια εθνική πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική μπορούν να ανασυστήσουν την ελληνική ισχύ, που δικαιούται να έχει το νεοελληνικό κράτος.
Η συνέντευξη του καθηγητή Mearsheimer προσφέρει ένα πολύτιμο επιστημονικό εργαλείο για να αντιληφθούμε ότι η Ελλάδα οφείλει να πάψει να λειτουργεί με περιστασιακούς συναισθηματικούς αυτοματισμούς και να αναπτύξει μία εθνική στρατηγική βασισμένη στις πραγματικές δομές του διεθνούς συστήματος. Μόνο μέσα από τον εθνικό ρεαλισμό, την εθνική στρατηγική ψυχραιμία και την κατανόηση των γεωοικονομικών προτεραιοτήτων μπορεί η χώρα μας να ανακτήσει τον διεθνή ρόλο της ως αυτόνομη ιστορική δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο κάτι που είχε προβλέψει στα Απαντά του ο λόγιος Κοσμάς Φλαμιάτος που δηλητηριάστηκε στις φυλακές του Ρίου το 1851, το έτος που γεννήθηκε ο λόγιος Παπαδιαμάντης που με δικό του τρόπο αγωνίστηκε για την αφύπνιση του Γένους μας.
إرسال تعليق